De vraag van Sofie

Openbare verlichting heeft een belangrijke publieke functie. Maar openbare verlichting is natuurlijk ook veel meer. In Gent weten we dat maar al te goed. Het Gentse lichtplan werd al meermaals bekroond. Ook andere steden denken na over openbare verlichting en over energiezuinige oplossingen in dit kader.
 
Een prachtig voorbeeld van een openbare verlichtingspaal op zonne-energie is “The Solar Tree”, de zonneboom. The Solar Tree werd voor het eerst voorgesteld op de architectuur Biënnale in Wenen in oktober 2007 en later in Milaan.
 
Dergelijke zonnebomen zouden prachtig staan in onze binnenstad (bijvoorbeeld op de nieuw aan te leggen Korenmarkt of op het toekomstige museumplein) of op de centrumpleinen van de deelgemeenten (bijvoorbeeld bij de heraanleg van Drongenplein) en zouden het moderne karakter van onze stad en het belang van verlichting in onze stad verder onderstrepen.
 
Is de stad bereid te onderzoeken of deze vorm van verlichting in de toekomst kan worden geïntegreerd op onze pleinen?

Antwoord Schepen De Regge:

Schepen Martine De Regge antwoordt dat in het lichtplan Gent de lichtpunten in de open ruimte zo veel als mogelijk worden vermeden. Er wordt geopteerd om de lichtpunten op de gevels te bevestigen zodat ze zo onopvallend mogelijk zijn. Al wandelend of rijdend in de stad moet men het gevoel hebben dat de stad op een aangename wijze verlicht is zonder dat men onmiddellijk de lichtbronnen ervaart. 

In uitzonderlijke gevallen kunnen wel nog palen of lichtsculpturen geplaatst worden.  Ook verlichtingspalen die afwijken van de standaard openbare verlichting vinden hun toepassing op het Gentse grondgebied. (bv. de indirecte verlichting in parken, led-verlichting bij de fietsonderdoorgangen etc. )

De vorm van de verlichtingspaal is onderdeel van het concept van het plein of het park en worden in de meeste gevallen dan ook voorgesteld door de ontwerpers zelf (of door de bouwheer). Als typevoorbeeld kan hier ook de verlichting van de Vlaanderenstraat worden aangehaald.
Dit aspect  wordt dan ook door de diverse betrokken diensten (Stedenbouw, Architectuur, Dienst Wegen, bruggen en Waterlopen, Groendienst, FM,...) onderzocht en desgevallend zelfs voorgelegd aan de begeleidingscommissie van het Lichtplan.
 
Bovenstaande is het standpunt op gebied van esthetiek maar ook het technische gedeelte van dergelijke verlichting (op zonne-energie) dient hierbij eveneens vermeld te worden.

Wat betreft het gebruik van lichtsculpturen (zoals bv. De Solar Tree) is het belangrijk te vermelden dat deze in hoofdzaak enkel een functie als sfeerverlichting hebben en dus niet ook de functionele verlichting kunnen vervangen. Ondanks het feit dat deze sculpturen door de fabrikant worden aangeboden als stand-alone (zonder aparte aansluiting op het elektriciteitsnet en dus enkel zouden werken op zonne-energie) is de plaatsing toch sterk afhankelijk van verschillende randvoorwaarden. Zo is bijvoorbeeld de belangrijkste randvoorwaarde dat de inslag van schaduw tot een minimum moet beperkt worden. Deze palen hebben ook meestal een ingebouwde batterij om de autonomie te verlengen of alsnog een aparte aansluiting op het OV net.
Dit maakt ook dat dit heel dure toestellen zijn, onderhevig aan frequent (en ook vaak duur) onderhoud. Dergelijke toestellen kunnen ook enkel geplaatst worden na teller wat aparte facturatie met zich zou meebrengen opdat het effectieve gebruik kan verrekend worden.

Mocht daarbij deze verlichting ook moeten dienst doen als functionele verlichting dan is het evident (zonder al te veel in technische toelichting te vervallen) dat het aantal lummen/m² groter wordt, waardoor het opgesteld vermogen (Wattage van de lamp) zal stijgen en dus ook de oppervlakte van het zonnepaneel aanzienlijk groter wordt en dus niet meer integreerbaar is in de sculptuur zelf van de verlichting.
 
In bijlage een dergelijk voorbeeld van de openbare verlichtingspalen (functionele verlichting) met fotovoltaïsch paneel in de buurt van Being-China. Hierbij kan men duidelijk zien dat de fotovoltaïsche panelen inderdaad zeer groot zijn, waardoor toepassing in bebouwde omgeving ons inziens uitgesloten is. Dit zou echter wel zijn toepassing kunnen vinden in afgelegen gebieden (natuur)parken waar zonder sleufwerken (aanleg kabels) er toch kan voorzien worden in functionele verlichting op specifieke plaatsen.

Zo hebben we bijvoorbeeld via LUCI vernomen dat in 2007 door Citelum in de gemeente Sant-Fost-de-Campsentelles nabij Barcelona een fotovoltaïsche elektriciteitscentrale werd gebouwd ten behoeve van de openbare verlichting in deze gemeente (hierbij willen we wel duidelijk stellen dat het hier over een apart park gaat van zonnepanelen die niet op de armatuur als stand-alone gemonteerd zijn.

Ook vermeldt de schepen dat de Stad Gent via de diverse organisaties waarbij zij aangesloten is ook de markt blijft opvolgen op gebied van nieuwe technieken (LED-verlichting, Openbare verlichting op zonne-energie en zelfs windenergie, etc. ) en de Stad ook zeker bepaalde trends zal volgen wanneer uit de totale kosten-baten analyse blijkt dat het opportuun is om dergelijke investeringen te doen. Wanneer dus het onderhoud evenredig is met de huidige onderhoudskosten en de winst in het natuurlijk opwekken van energie ook in eindbalans niet teniet wordt gedaan door aanvullende kosten van vervangen van de installatie, transfo’s, diefstalgevoelige onderdelen, etc.

Dergelijke toepassingen van palen en armaturen (al of niet op zonne-energie of verwerkt in een unieke sculptuur) zullen wanneer de mogelijkheid zich biedt of het voorstel door Stad of ontwerpers wordt gedaan ook grondig geëvalueerd worden door de begeleidingscommissie, REG - adviseur en diensten die instaan voor het onderhoud en beheer. en in het gunstige geval ook worden toegepast.